Aps Sonuç Bildirgesi

AVRUPA PEYZAJ SÖZLEŞMESİ‘NİN UYGULANMASI YOLUNDA TÜRKİYE
ULUSLAR ARASI KATILIMLI TOPLANTI
17-20 MAYIS 2007 ANKARA 

SONUÇ BİLDİRGESİ

Avrupa‘nın doğal ve kültürel peyzajlarının bir bütün olarak korunması, yönetilmesi ve planlanması üzerine bir çerçeve sözleşmesi olan Avrupa Peyzaj Sözleşmesi (APS); 10.06.2003 tarih ve 4881 sayılı Kanun no ile TBMM tarafından onaylanmış ve 27 Temmuz 2003 tarih ve 25181 sayılı Resmi Gazete‘de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Sözleşmenin genel amacı; Avrupa‘nın her yerinde peyzaj çeşitliliğinin ve kalitesinin korunması, planlaması ve yönetimi için kamu otoritelerini yerel, bölgesel, ulusal ve uluslar arası seviyede peyzajları koruyucu, yönetici, planlayıcı politikalar ile kurallar uygulamaya ve kamuyu, kurumları, yerel ve bölgesel yöneticileri peyzajın önemini ve değerini anlamaya teşvik etmektir.

APS, peyzajların korunmasını, planlanmasını ve yönetimini etkileyecek kararlarda payı olanlardan ileri görüşlü bir yaklaşım istemektedir. Çünkü Sözleşmenin yerelden Avrupa ölçeğine kadar bir çok resmi ve özel faaliyet alanında ya da politikalarda etkisi görülmektedir.

Çeşitlilikleri ve kaliteleri bakımından Avrupa peyzajlarının yaşamsal önemi vurgulanmıştır. Bu nedenle; APS‘yi imzalayan ülkeler, peyzajlarını korumak, planlamak ve yönetmek için kolektif bir düzenleme yapmaktan sorumlu kılınmışlardır.

Bu çerçevede T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı ve TMMOB Peyzaj Mimarları Odası‘nın koordinatörlüğünde ve Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü ve TÜBİTAK‘ın desteği ile APS ile ilgili tüm ilgi gruplarını ortak bir dil birliğinde buluşturabilmek, ulusal peyzaj politikasının ve stratejisinin genel çerçevesini belirleyebilmek amacıyla 17-20 Mayıs 2007 tarihleri arasında Ankara‘da uluslar arası katılımlı bir toplantı düzenlenmiştir.

APS; peyzaj kavramına yönelik sosyal, ekonomik, siyasal ve hukuksal yeni anlayışlar getirmektedir ve sonuçta iki önemli konu ön plana çıkmaktadır:  

•I.         Sözleşmede "peyzaj" iki türlü tarif edilmektedir. İlk olarak peyzaj, nesnel (objektif) bir ifade ile "yeryüzü parçası" olarak tanımlanmakta, daha sonra öznel (subjektif) bir ifade ile bu yeryüzü parçasının bütün bireylerce kavranış biçimi olarak belirtilmektedir.

•II.       Sözleşme, peyzajın fark edilişi ve evrimine ilişkin olarak yurttaşların rolünü vurgulamaktadır. Buna bağlı olarak yurttaşların oturdukları alanlardaki peyzajlarla ilgili kararlar alınmasına katılımı konusunda bilincin arttırılması üzerinde ısrarla durulmaktadır.

Böylelikle peyzajın, her şeyden önce, yaşam kalitesinin, çevresel değerlerin, sosyal ve kültürel kimliğin bir parçası olarak, sosyal ve çevresel alanlarda kamu  yararını sağlayan bir öğe olarak algılanması kolaylaşacaktır

Bu toplantının sonucunda belirlenen önemli noktalar ve alınan kararlar aşağıda belirtilmiş ve bunların tüm katılımcılara, diğer ilgi gruplarına ve kamuoyuna duyurulmasına karar verilmiştir:

•1.      APS‘ni Ülkemizin imzalamış olması, peyzajların korunması, yönetimi ve planlanmasında büyük bir fırsat olarak görülmektedir.

•2.      APS kapsamındaki tanım temel alındığında tanım içinde  görsel, fiziksel, kültürel, işlevsel, ekonomik, ekolojik, toplumsal,  zamansal ve peyzaj değişimine ilişkin kavramlara vurgu yapılması uygun görülmektedir.

•3.      Peyzaj, bütün yurttaşların yaşam kalitesinin temel bir faktör olarak kimliklerinin ve kültürel, sosyal, ekonomik gelişmelerinin temel bileşeni olarak tanımlanmıştır. "Peyzaj"ın, bireysel ve toplumsal refah ile yaşam kalitesi açısından "anahtar" bir unsur olduğu kabul edilmelidir. Bu bağlamda peyzajlar, "seçkinci" yaklaşımla değil, "toplumsal" özelliği öne çıkarılarak ele alınmalıdır.

•4.      Peyzajlar; yasal düzenlemelerde, öncelikle de henüz taslak halde bulunan "Doğa Koruma Yasası"nda, ülkemizdeki doğal ve kültürel miras çeşitliliğinin bir yansıması olarak tanımlanmalıdır.

•5.      Peyzajların korunmasını amaçlayan politikaların oluşturulmasının yanı sıra, yönetilmesi ve planlanmasına ilişkin yasal süreç ve bunları uygulamaya koyma yükümlülüğü tanımlanmalıdır. Ayrıca bu politikaların uygulamaya konmasında, kamusal ve yerel denetimin etkinliği arttırılmalıdır.

•6.      Bugüne değin, tarım, ormancılık, endüstri, madencilik gibi sektörlerin faaliyetlerinde ya da farklı planlama çalışmalarında "peyzaj"ın taşıdığı anlam ve değer sıklıkla göz ardı edilmiş, bu nedenle ülke peyzajları tahrip edilmiş ya da çeşitlilikleri zarar görmüştür. Bu çerçevede ilgili kurum ve kuruluşlar Sözleşme gereği olarak, bir yandan, yurttaşları peyzajlardan yararlanma konusunda duyarlılaştırma ve eğitimle yükümlü olmak; diğer yandan uygulamalarıyla peyzaj hakkını yaratmak gibi iki asli görevi üstlenmektedirler. 

•7.      Tanımlamalardaki peyzaja ilişkin kavram kargaşasını ortadan kaldırmak için ortak bir dil oluşturmaya yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

•8.      Ülkesel, bölgesel ve yerel değerlendirme katmanlarına göre peyzaj envanteri oluşturulmalı ve ülkesel eylem planları kapsamındaki diğer envanter ve izleme çalışmaları ile bütünleştirilmelidir. Bu çerçevede "Ulusal Peyzaj Bilgi Sistemi" için veri tabanı tasarımının geliştirilmesi önem kazanmaktadır.

•9.      Peyzaj çeşitliliğinin yüksek olduğu bir alanın deneme alanı olarak seçilmesi ve peyzaj sınıflandırma çalışmasının yapılması ve peyzaj planlama sürecinin tanımlanması önemli bir adım olarak görülmektedir.

•10.  APS; peyzaj planlarının ulusal mevzuattaki plan kademeleri içindeki temel bileşen olduğunun hukuken kabul edilmesi, sektörel politikaların oluşumunda bölge ve şehir planlama politikalarına katılmasının sağlanması ve ülkemizde planlama kademelerinde yeniden yapılanma gerekliliği konusunda önemli bir rehberdir. Peyzaj mimarlığı disiplininin ekolojik altyapısı ve böyle bir yapılanmada yer alması doğal ve kültürel kaynakların korunmasında ülkenin ihtiyacı olan açılımı sağlayacaktır.

•11.  Peyzaj koruma, yönetim ve planlamayı hedefleyen ulusal peyzaj politikası ve stratejisi oluşturulmalı ve uygulamaya geçirilmelidir.

•12.  APS çalışmalarının hızlandırılması ve Sözleşme‘nin etkinliğinin arttırılması için bir "Ulusal Peyzaj Komitesi"  oluşturulmalıdır.