Ntvmsnbc Ile Laleler Üzerine Roportaj

İstanbul' un Doğal Mirası Laleler

30.04.2008 / Çarşamba günü NTVMSNBC ile yapılan röportaj;

İSTANBUL'UN DOĞAL MİRASI LALELER

İstanbul Büyük şehir Belediyesi, 2004 yılından itibaren İstanbul koruları, kent yolları, meydanları, karayolları, şevler v.b.gibi kent mekanlarında yapılan dikimlerinde İstanbul'un doğal mirası olan lale ile buluşturmuş ve her yıl yaptırdığı uygulamalar ve lale festivalleri ile geleneksel hale getirmiştir. Lale ve diğer soğanlı bitkilerle oluşturulan çiçek tarhları, baharı kente ve kentliye hissettirmiştir. Doğal mirasın (lalenin) tekrar kentine kazandırılması, geleneksel hale getirtilerek korunmaya çalışılması kent ve kentli için kazandırılması kentin bitkisel peyzajında önemli bir vizyon oluşturmaktadır.

Fakat kaybolan bu değerleri yeniden kazandırırken uzun vadeli kalıcı çözümler getirilmeli; kullanım yeri niteliklerine göre değişkenlik gösteren doğru uygulama teknikleriyle, sağlıklı bir işletme projesi gerçekleştirilmesi gerekir.

Kentimizde yapılan bitkisel uygulamaları, bakımları, mali yatırımları öncelikle bir kentli olarak daha sonra mesleğin bir bireyi ve de meslek denetimini temsil eden kurum olarak ayrı bir titizlikle yakından takip etmekteyiz.

Son yıllarda; İstanbul'un kamusal kullanıma açık yeşil alanlarında (parklar, korular, yollar, meydanlar, refüjler, gibi kamu mekanlarında) doğru fikirlerle yola çıkıldığını fakat doğru bir uygulama modeli, işletmesi gerçekleştirilmediğine de üzülerek şahit olmaktayız. Özellikle karayolları, şevler, cadde akslarında yapılan bitkilendirme çalışmalarına sadece lalelere özgü değil genel bitkilendirmede tür seçiminden, teknik dikim koşullarına (dikim aralıkları, dikim ortamı koşulları, vb gibi), bakımlara kadar ciddi teknik, mali hatalar yapılmaktadır.

Son yıllarda ki bitkilendirme çalışmalarında; maliyet, bakım, estetik ve uzun süreli yaşam gibi kriterler göz ardı edilerek maliyeti yüksek, bakım gereksinimi fazla,  mekanının tasarım kriterlerine uygun olmayan ithal bitkiler (bölgenin doğal bitki örtüsüne uymayan) kullanılarak kentte bitkilendirme akımı başlatılmıştır. Bitkilendirme kriterlerinin başında bölgenin doğal peyzaj kimliğine uyulması gerekirken;  saray, kasır, gibi mekanlar da özel tasarım gerektiren bitkisel peyzaj uygulamalarını kamuya açık alanlarda özellikle karayolları, şevler de  görmek bizleri üzmektedir.

Tuzla'dan Silivri'ye kadar İstanbul'un caddelerini, karayollarındaki şev alanlarını, meydanları gibi alanları renk cümbüşüyle raks eden tablo görünümünü sağlatan laleler ve diğer soğanlı bitkilerde de aynı teknik ve mali sorunlar söz konusudur.

Bu yıl; İstanbul genelinde 13 milyon 479 bin adet soğanlı bitki dikimi yapıldığını biliyoruz. Bunların 10 milyon 779 bin adeti 82 türden oluşan lale soğanı, 2 milyon 700 bin adet ise nergis, sümbül ve muskari bitkileri kullanılmıştır.

Bu bitkilerin kentimize kazandırılmasına; doğru yer seçimleri,  uygulama teknikleri ve de çok önemsediğimiz doğru maliyet-işletim politikası uygulandığında karşı gelmek yerine takdir ve teşvik etmek gerekir. Bugünkü soğanlı bitkilerin üretimdeki iç pazar hacmi bu rakamları karşılayacak durumda olmadığından ciddi bir maliyetle karşı karşıyayız. Bugünkü değerlerden maliyetine baktığımızda, sadece soğanlı bitkinin temini; net 2-2,5 trilyon YTL (yaklaşık ithalde 0,16.-0,20 ykr, yerli 0,20-0,25 ykr) dir. Buna; işçilik, nakliye, diğer uygulama kalem maliyetleri dahil değildir. 2004 yılından itibaren İstanbul kentini renklendiren ve her şeyden önemlisi doğal tarih mirasının kazandırılması hedeflenirken uzun vadeli kalıcı çözüm modeli gerçekleştirilmelidir. Bu nedenle; laleyi iç pazardan temin için yatırımların ve üretim teknolojilerinin teşviklerinin artırılması zorunludur. Bunun için bırakın 1 yıl İstanbul caddeleri çiçeklenmesin ama biliriz ki sonraki yıllarda iç pazarda kendi ürettiğimiz kendi bitkimizi kullanacağız.

Kaybettiğimiz doğal miraslarımızın kendi üretim ve işletim modeli ile geri kazanımı ulusal sorumluluğumuzdur. Çünkü yaklaşık 3,5 trilyon YTL./Yıl Maliyetin tartışıldığı artan bütçeyi her yıl ayırma lüksüne sahip olduğumuzu düşünmüyoruz.

Çünkü bu "3,5 trilyon YTL. Kaç derslik Birim, kaç kilometre yol, kaç donanımlı sağlık birimi eder?" diye bir birey olarak hepimiz gibi sorgulamak zorunda kalırız….

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası

İstanbul Şubesi