657 Sayılı Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılması Taslağı Tbmm Komisyonunda Gorüşülüyor

Odamız, 657 Sayılı Yasa’da yapılan değişiklikler ve yasanın kamu emekçilerine getirdiği sürecin üyelerimize aktarılması ile ilgili olarak Oda Yönetim Kurullarının, İş Yeri Temsilcilerimiz ve üyelerimizi bilgilenmesi amaçlı TMMOB Ankara İKK bileşenleri ile birlikte etkinlik düzenledi.

657 Sayılı Yasa`ya tabi çalışanların, çalışma koşullarıyla ilgili yasal düzenlemeler ve ortaya çıkacak değişiklikler bunların etkilerini tartışmak, bilgilenmek için Avukat Nuray Özdoğan‘ın sunumu ile bilgilendirme çalışmalarının yapıldığı etkinlikte, özellikle son 30 yılda dünyadaki değişimler çerçevesinde sermayenin daha fazla kâr odaklı çalışması sonucu yapılan her türlü değişiklik çalışanların aleyhine sermayenin lehine gerçekleşmişte olup, 657 sayılı Devlet Memuru Yasasındaki değişiklikle, çalışanların hak kayıplarına disiplin kovuşturmalarına uğraması, iş güvencelerinin ortadan kalkması söz konusu olacaktır.

Avukat Nuray Özdoğan, " Bu değişiklikler mimar ve mühendisler açısından, kamu çalışanları açısından önemli olan kamu personel rejiminde, 2004-2005 yılında da gündeme geldiğini, o dönem sendikaların yoğun muhalefeti sonucu bu tasarıyı geri çekmek durumunda kalmışlardı. "Düzenlemelerin temelinde GATS`ı görüyoruz" şeklindeki açıklaması Odamızın uzun soluklu yürütmekte olduğu çalışmalarını, Dış Ticaret Müsteşarlığı‘nın hizmetlerin serbest dolaşımında 2009 Ekim ayından itibaren peyzaj mimarlığı mesleğinin şehircilikle birlikte görüşmelere açılması konusunda yapmış olduğu çalışmaları daha da güçlendirdi.

Yapılan bilgilendirme sonrasında ise Odamız tüm kamuda çalışan üyelerimizi bilgilendirme amaçlı aşağıdaki sunumu hazırlamış ve paylaşmıştır.

Bilindiği üzere 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna iletilmiş bulunmaktadır.

Bu tasarının kanunlaşması ile birlikte kamu kurumlarında çalışan meslektaşlarımızı nelerin beklediğine dair bir bilgilendirme yapma gereği duymaktayız. Çünkü yeni tasarı istenen devlet memurlarının iş güvencesini ortadan kaldırmayı, sorgusuz itaati ve kurumların kamu yararına göre değil yüksek kâr hedefine dayalı şirket mantığı ile yönetimini hedeflemektedir.

Kanun Değişikliği Tasarısının Genel Gerekçesi şu şekilde açıklanmaktadır:

•"...bazı kurumlarda başarıyla uygulanan kariyer uzmanlık sisteminin bütün bakanlıkları kapsayacak şekilde yaygınlaştırılmasının kamu hizmeti kalitesinde artışa yol açacağına olan inanç artmıştır." 

•"Memurların esnek çalışabilmeleri sağlanmakta, onayları alınmak suretiyle belirli sürelerle kurumlar arasında geçici görevlendirilmeleri uygulanabilir hâle getirilmekte." olarak açıklanan;

Tasarı ile hedeflenenler,

• Sermaye sahiplerinin (şirket CEO‘larının), üst düzey personel kadrosuna gelerek (özel sektör maaşları ile karşılaştırıldığında önemli ölçüde azalmış maaşlarla) devlet kaynaklarını karlılık anlayışı ile yönetmesidir. Bu durum, yıllarca kamu yönetimi, kamu yararı, kamu kurumları arasında eşgüdüm konularında yetkilik kazanmış kamu yöneticilerinin özel sektör yöneticileri ile yer değiştireceği ve değişiklikte yetkinlik arayışlarının öteleneceği kaygısını beraberinde getirmektedir.

• Kamu personeli rejiminin piyasa mantığı ile şekillendirilmesidir. Bu yaklaşım, Memurun "Devletin Memuru" olmaktan çıkması, yöneticinin memuru olması kaygısını doğurmaktadır.

• Kamu hizmeti alanı müşteri, kamu hizmeti vereni şirket çalışanı olarak görülmektir.     

• Kamu personeli denetiminin göstergeleri belirlenmemiş performans sistemine dayandırılmasıdır.

• Amir konumundaki memurların geniş yetkilerle donatılmasıdır. Bu durum, Devlet çıkarlarını gözetmesi gereken amirlerin siyasi otorite ya da sermaye çıkarlarını gözetir hale gelmesi kaygısını gündeme getirmektedir.

•  Memurun, amiri karşısında iradesiz hale getirilmesidir. Memurun ağır disiplin hükümleri ile görevden süresiz uzaklaştırılması veya tasfiye edilmesidir. Bu durum yine tanımlanmamış performans göstergeleri ya da esnek tanımlanmış yasak fiiller kapsamında düşünüldüğünde yine Devletin çıkarlarından çok siyasi otorite ya da sermaye çıkarlarını gözetmenin ödüllendirileceği, aksi davranışlarda bulunanların ise cezalandırılacağı kaygısını gündeme getirmektedir.

 Esnek çalışma ve Sözleşmeli memuriyetin asıl olmasıdır. Bu durumda, kamuda değişken ve keyfi uygulamaların artacağı kaygısını doğurmaktadır. 

Sonuç ise tüm kamuda iş güvencesinin ortadan kaldırılması ve sosyal devletin tamamen tasfiyesi olacaktır.

Yeni tasarı ile ağırlaştırılan cezalar aşağıdaki tabloda net olarak görülmektedir.

VERİLEN CEZALARA İTİRAZLAR

Kanun Değişikliği ile gelen maddelerin içeriğini incelediğimizde ise;

Performansa göre değerlendirme başlığı altında;

•Madde 64‘de mevcut değişiklik ile sicil sistemi ortadan kaldırılmakta yeni düzenleme ile performans sistemi öngörülmektedir.

•Yeni bir uygulama olarak kademe ilerlemesi koşulları arasına son 10 yıl içinde herhangi bir disiplin cezası almamış olmak koşulu getirilmektedir.

Özel Sektörden Yönetici Atamaları gibi bir madde önerisi gelmekte olup,

• 68. maddede anılan değişiklikle kamuda çalışacak üst düzey yöneticilerin özel sektörden devşirilebilmesinin önü açılmaktadır.

• Bu kimselerin özel sektörde geçirdikleri sürelerin tamamı kamuda geçirilmiş gibi kabul edilecektir.

• Ticari şirket yöneticileri kurumların içinde istihdam edilebilecek, kamusal alanın tasfiyesi hızlandırılacaktır.

Kamuda Esnek çalışmaya yönelik olarak ise;

• 100. maddede kamuda esnek çalışma esası benimseniyor.

• 101. maddede "Günün yirmi dört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan memurların çalışma saat ve şekilleri kurumlarınca düzenlenir" denilerek, haftalık çalışma saati, ara dinlenmesi ve yemek molası ve benzer tüm hak ve kazanımlarını ortadan kaldırabilecek bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır.

• Bu düzenleme ile memurun çalışma şekli ve süresi tamamıyla amirinin insiyatifine bırakılmaktadır

Ebeveyn hakları adı altında;

• Doğumdan sonra annenin ücretsiz izin süresini uzatan tasarı, 8 hafta olan ücretli izin süresinin uzatılmasına ilişkin hiçbir yenilik getirmemektedir.

• Düzenleme kadını çalışma yaşamından tümüyle dışlamayı amaçlayan bir zihniyetin ürünüdür. Tasarı mali güvencesini yitiren kadını  bağımlı hale getirmektedir.

Kamu yararı ve menfaati yerine Kârlılık Esasları düzenlemeye alınmış;

• Memurları, verimlilik artışı, gelir artışı kavramları ile ödüllendirmeyi amaçlayan bu yasa tasarısı devleti büyük bir şirket, memuru şirket elemanı olarak gören, devlet hizmetlerinin de kârlılık esası ile yürütülmesi için çaba sarf eden bir iradenin ürünüdür.

• "Kamu yararı" kavramı ortadan kalkmıştır, yurttaşlar müşteri olarak görünmektedir.

Disiplin cezalarına karşı Yargı Yolu Kapatılmış;

• Mevcut yasada uyarma ve kınama cezalarına karşı yargı yolunun kapatılması, idarenin bu tür işlemlerine karşı yargıya başvuramamaları ciddi eleştirilere konu olmuştur.  Taslakta memuriyetten çıkarma cezası dışındaki tüm cezalar yargı denetimine kapalı hale gelmiştir. 

• Bir yıl içinde toplam iki defa kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının verilmesi tek başına memuriyetten çıkarma sonucu doğurmakta iken kademe ilerlemesinin durdurulmasına karşı yargı yolunun kapatılmış olması iktidarın memurlar arasında tasfiyeye gideceğinin emarelerini taşımaktadır.

Sözleşmeli personel Grev Yasağı getirilerek,

• KİT personel rejimini düzenleyen 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede sözleşmeli personelin sendikaya üye olamayacakları hükmü, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu Hükmüne paralel olarak yürürlükten kaldırılmaktadır. 

•  Ancak maddenin devamında, 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 14. Maddesine  daha önce yer almayan "Grev Yasağı" getirilmiştir.

Kamuya Uzmanlık Sistemi adı altında;

• Tasarının 19, 20 ve 21 inci maddeleri kamuda yeni uzmanlıkların ihdasını ve mevcut uzman, uzman yardımcılarının özlük haklarını düzenlemektedir.

• "Kamuda uzman maaşlarının eşitlendiği" söylenirken gerçekte, mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen kariyer uzmanlıklar arasındaki ücret dengesizliği daha da derinleştirilmektedir.

• Uzman ve uzman yardımcıları için sözleşmeli personel sistemi getirilmektedir. Fazla mesai ücreti yerine, bağlı oldukları birim amirinin teklifi ve üst yöneticinin onayı ile birer aylık sözleşme ücreti tutarına kadar teşvik ikramiyesi ödeneceği düzenlenmektedir.

Devlet memurluğundan çıkarmada idari yargı yoluna gidilmesinin önü açık fakat bazı durumlarda memurluktan çıkarma başka disiplin cezalarına bağlı verilebilmektedir. Örneğin   1 yılda iki kez kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alan kişi devlet memurluğundan çıkarılacaktır. Burada Memurluktan çıkarmaya karşı yargı yoluna gidilebilecek ama yargı durumu iki defa kademe ilerlemesi cezası verilip verilmediği yönünden inceleyecektir. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının yerinde olup olmadığına bakmayacaktır.

Anayasa değişikliği ile mevcut Anayasa‘nın 125. maddesine, "yargı, yetkisini hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz" cümlesi eklenmesi aslında daha düşündürücü bir durum yaratmaktadır.  Buna göre, başta özelleştirme uygulamaları olmak üzere yargının  hükümet tarafından gerçekleştirilen işlemlerine ilişkin verdiği iptal ve yürütmeyi durdurma kararlarında "kamu yararı ve yerindelik ilkesi"ni dayanak olarak kullanmasına son veriliyor olması,  Anayasa Mahkemesi ve HSYK‘nın üzerindeki denetimi artırarak yargı karşısında yürütmeyi güçlendiriyor olması en fazla dikkat çeken durum olarak karşımıza çıkıyor.

657 sayılı Devlet Memuru Kanunda Değişiklik Tasarısının gündemde tutulduğu bu günlerde, Kamuda istihdam olan üyelerimizin özlük haklarının korunması yönünde gerçekleştirmiş olduğumuz bilgilendirme metnini üyelerimizin dikkatine sunarız.

Saygılarımızla.

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası

9. Dönem Yönetim Kurulu