Sesimi Duyan Var Mı? 17 Ağustos 1999

Ülkemizin yaşadığı en büyük doğal afetlerden biri olan 17 Ağustos 1999 Depremi`nin üzerinden geçen seneler ne acımızı hafifletti, ne de olanları unutturabildi. Merkez üssü Gölcük olan ve resmi rakamlara göre 7.4 şiddetindeki depremdeki depremde, 18 bine yakın yurttaşımız yaşamını yitirdi.

 Ülkemizin yaşadığı en büyük doğal afetlerden biri olan 17 Ağustos 1999 Depremi`nin üzerinden geçen seneler ne acımızı hafifletti, ne de olanları unutturabildi. Merkez üssü Gölcük olan ve resmi rakamlara göre 7.4 şiddetindeki depremdeki depremde, 18 bine yakın yurttaşımız yaşamını yitirdi. Binlerce insanımız yaralandı ve sakat kaldı. Yıkılan on binlerce konut ve işyeri ile hayatın normale dönmesi çok uzun süre aldı. 

20 yıldır etkin bir afet yönetimi geliştirilemedi!

Yaşanan felaketin üzerinden geçen 21 yıla rağmen etkin bir ulusal afet yönetim planı halen daha yapılmış değil. Deprem sonrası tekrar yapılaşma sürecinde yer seçimleri bilimsel verilere göre değil, ranta göre yapılmaya devam etti. Deprem gibi afetler sonrası toplanma alanı olarak kullanılması gereken açık ve yeşil kamusal alanlar imara açılarak talan edildi. 

17 Ağustos Depremi sonrası yaşanan ilk büyük deprem olan 2011 Van depreminde hem altyapı hem de afet yönetimi tekrar sınıfta kalmıştır. Deprem sonrası toplanmaya başlayan deprem vergileri, Özel İletişim Vergileri gibi ülkenin depreme hazırlık ve yaralarını sarması için kullanılması gereken kaynaklar ise duble yol yapımına harcandığı, dönemin yöneticileri tarafından itiraf edilmiştir. 

En son bu yılın başında 24 Ocak 2020 tarihinde saat 20.55`de Elazığ ili Sivrice ilçesinde 6.8 büyüklüğünde meydana gelen depremde de hazırlıksız olduğumuzu bir kez daha gördük. Deprem ülkesi olduğumuz gerçeği yılardır güncel olarak karşımızda dururken hala bunun için etkin bir afet yönetim planı oluşturulmaması, İmar Affı, kontrolsüz yapı denetim ve plansız yapılaşma ile inşaat sektörünün zoraki olarak ekonominin lokomotifi haline getirilmesi; kamu yararı ve toplum sağlığından önce rantın öncelendiğinin göstergesidir.  

Yapı denetimi ve İmar Barışı

TMMOB`un Kasım 2018`de yayınladığı İmar Affı Raporu`na göre, yüzölçümünün %90`ı deprem riski altında olan ülkemizde, yapı stokunun yaklaşık yarısına denk gelen 13 milyon kaçak yapı var. Düzce bölgesinde olduğu gibi bunların önemli bölümü hem deprem riski yüksek hem de çevresel felaket riski taşıyan sanayi gelişim alanlarında bulunuyor.  "İmar Barışı" adı altında kaçak ve ruhsatsız yapılara imar affı getirilerek çok sayıda konu, mühendislik hizmeti almadan ruhsatlı yapıya dönüştü. 200 m²‘den küçük yapılar ile kamu binaları (TOKİ, KİPTAŞ, Emlak GYO vb.) denetim dışı bırakıldı. TMMOB`nin mesleki yeterlilik, eğitim, belgelendirme ve denetleme gereklilikleri yapı denetim süreci dışında tutuldu. Oysa yapı denetim sistemi, güvenli geleceği bugünden kurmanın tek yoludur. 

Ülkemizde peyzaj mimarlığı anabilim dallarında,  başta deprem temelinde olmak üzere, afet yönetimi konusunda 20 yılı aşkın süredir çok sayıda doktora ve yüksek lisans tezleri hazırlanmış, böylece bu konuda çok sayıda uzman yetişmiştir. Durum böyle iken ülke mevzuatımızdaki noksanlık nedeniyle afet yönetimi konusunda meslektaşlarımızın bilimsel bilgi birikimlerinden yararlanılamamaktadır. Sonuç olarak, afet yönetimi veya kentsel dönüşüm rant paylaşımı olarak mesafe kat ediyor görünmektedir. Sonuçların daha vahim çevresel felaketlere yol açmayacağına ilişkin kanıtlar ise noksandır.  

Aynı acıları yeniden yaşamamak için…

Kamusal açık ve yeşil alanların imara açılarak rant alanı haline gelmesine, kentsel dönüşüm adı altında yandaşa kaynak aktarılmasına, imar barışı ile denetimsiz, imara aykırı yapıların meşrulaşmasına, parayı verenin düdüğü çaldığı, ticarileşen yapı denetim sistemine karşı mücadelemizi sürdüreceğiz.

TMOB Peyzaj Mimarları Odası olarak; toplum yararı, sağlığı ve güvenliği için çalışmaya devam edeceğimizi, Marmara`da 21 yıl önce yaşadığımız acıları yeniden yaşamamamız için elimizi taşın altına koymaktan hiçbir zaman çekinmeyeceğimizi kamuoyunu duyururuz. 

Yitirdiklerimizi ve 17 Ağustos`u unutmayacağız.

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası

13. Dönem Yönetim Kurulu