Mevzuat
TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ
PEYZAJ MİMARLARI ODASI
MESLEKİ ETİK KURAL VE İLKELER YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Genel Hükümler
Amaç ve Kapsam
MADDE 1- Bu yönetmelikle, kamusal yararların ve kamusallıkların üretilmesine yönelik peyzaj mimarlığı mesleğinin, tarihsel ve bilimsel olarak oluşmuş kültür ve değerlerinin ve ahlaki ilkelerinin bir araya getirilmesi ve meslek üyeleri arasında bağlayıcı bir metne dönüştürülmesi amaçlanmaktadır. Peyzaj mimarlarının, mesleki faaliyet alanları ve sundukları peyzaj mimarlığı hizmetinin türü ne olursa olsun, uygulamalarında ve mesleki etkinliklerinde doğaya, topluma, işverene, meslektaşlarına ve Peyzaj Mimarları Odasına karşı davranışlarına ilişkin yükümlülükleri ve meslek mensuplarının birbiriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmakla ilgili, usul ve esasları düzenlemektir.
Bu yönetmelik, peyzaj mimarlığı mesleğini yürütenlerin, mesleki bilgi ve deneyimlerinin ilgili karar çevresine taşınması sürecinde üstlenecekleri sorumluluklara ilişkin etik kural ve yönlendirici ilkeler yanı sıra, belediyeler, il özel idareleri, bakanlıklar ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları, kooperatifler, özel sektör ve siyasal çevreye karşı bağımsız konumlarını koruyabilmelerine katkıda bulunmak amacıyla hazırlanmıştır.
Bu Yönetmelik, kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektörde serbest olarak peyzaj mimarlığı faaliyetinde bulunan bütün peyzaj mimarlarını kapsamaktadır.
Dayanak
MADDE 2- Bu Yönetmelik, 19/04/1983 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu`nun 2nci maddesinin (b) fıkrası hükmüne dayanılarak hazırlanmıştır.
Genel Hükümler
MADDE 3- Bu Yönetmelikle belirlenen kurallara uymayan peyzaj mimarları, Peyzaj Mimarları Odası Yönetim Kurulunca haklarında işlem yapılmak üzere Peyzaj Mimarları Odası Onur Kuruluna sevk edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Mesleki Davranış Kuralları
Peyzaj Mimarlarının Topluma ve Doğaya Karşı Yükümlülükleri
MADDE 4 – Peyzaj Mimarı, mesleki çalışmalarını yürütürken, topluma karşı aşağıdaki yükümlülüklere uygun davranır;
a) Peyzaj Mimarlığı, yaşanabilir insan yerleşimleri yaratmak amacıyla bilimin ve sanatın ışığında, var olan doğal ve kültürel kaynakları korumayı, geliştirmeyi, onarmayı ve olabildiğince en uzun süre ve en uygun biçimde yararlanmayı hedefler. Peyzaj Mimarı açık ve/veya yeşil alanların peyzaj planlama, tasarım, projelendirme, uygulama ve yönetimini hayata geçirirken, bilimin ve sanatın ışığında var olan doğal ve kültürel kaynakları korumayı, geliştirmeyi, onarmayı ve olabildiğince en uzun süre ve en uygun biçimde yararlanmayı amaçlar.
b) Peyzaj Mimarı, mesleki uygulamalarında ırk, dil, milliyet, inanç ve cinsiyet ayrımı yapamaz, insan haklarına saygıyı temel alır.
c) Peyzaj Mimarı, mesleğini uygularken doğal ve kültürel mirasın, kentsel ve çevresel değerlerin korunması, kamu ve toplum yararının önceliği ilkelerini gözetir.
d) Peyzaj Mimarı, topluma, bütün bilgi ve birikimi ile mesleki sorumluluk ve görev anlayışı ile hizmet sunar.
e) Peyzaj Mimarı, kentsel, kırsal, doğal alan ve yerleşmelerin bütününe ilişkin, tutarlı, akılcı, bilimsel ve sanatsal temellere dayanan, estetik ve kamusal yararları gözeterek mekansal yapı, korunması gerekli doğal varlıklar, kültürel miras, altyapı, kullanım, ulaşım, ekolojik denge, yapılaşma, açık alanlar, sosyal ve teknik donatı alanlarına ilişkin düzenlerini kurar. Peyzaj Mimarlığı, temel olarak mekansal boyutlu, toplumsal yararlara yönelik düzenlemelerden oluşan stratejik bir kamu hizmetidir. Peyzaj Mimarları mesleklerini yürütürken, kamu hizmeti ve yararı, topluma ve halka hizmet bilinci ile hareket ederler. Peyzaj Mimarları, tüm mesleki etkinliklerini bu temel kavramlarla gerekçelendirmek zorundadırlar.
f) Peyzaj mimarları, kent merkezlerinin niteliksizleşmesine ve kamusal mekanın çöküşüne yol açan, kentsel mekanların tarihselliğini, kamusallığını ve yaşanabilirliğini yok eden uygulamalara katkıda bulunmamalıdırlar.
g) Peyzaj mimarları, yasal çerçevenin olanaklarına dayanarak mümkün olan her durumda ve ölçekte halkın gereksinimleri, beklentileri ve düşüncelerini özgürce aktarabilecek katılım ve yerel sahiplilik modelleri kurgulamak ve bunu hizmet talep eden kuruluşlara sunmak durumundadır. Halk katılımı yöntemlerini çeşitlendirerek zenginleştirmek yoluyla halkın temsilcilerinin hazırlık, tasarım, planlama, uygulama ve denetim süreçlerine katılımı konusunda çaba göstermesi beklenmektedir.
h) Peyzaj mimarları, kamu kaynaklarının kullanımında, koruma ilkesinden taviz veremezler, kamusal kaynakların geliştirilmesine katkıda bulunmalıdırlar.
ı) Peyzaj Mimarlarının, kültürel, tarihsel ve doğal varlıkların ve çevrenin korunması gereklerinden ve hedeflerinden vazgeçmeksizin, halkın ve toplumun refahını artırmak ve kamusal ortak kullanım ve mekanları geliştirmek yükümlülükleri bulunmaktadır.
i) Peyzaj mimarları, peyzaj alanlarındaki korunmaya değer doğal, tarihi ve kültürel varlıklar gibi somut ve somut olmayan kültürel mirası ortaya çıkarmak ve gelecek kuşaklara taşımak sorumluluğu ile hareket ederler. Bu değerlerin henüz tescil edilmemiş olması peyzaj mimarlarının bu sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.
Peyzaj Mimarlarının Meslektaşlarına Karşı Yükümlülükleri
MADDE 5- Peyzaj Mimarı, meslektaşlarıyla ilişkilerinde aşağıdaki esaslara uygun davranır;
a) Peyzaj Mimarı, meslektaşlarına doğrudan ya da dolaylı olarak ve bilerek zarar verecek davranışlardan kaçınır.
b) Peyzaj Mimarı, bir işi alabilmek için başka meslektaşlarını mesleki bakımdan kötüleyici, küçümseyici tarzda hareket edemez.
c) Peyzaj Mimarı, eser sahibi peyzaj mimarının izni olmadan projesini kullanamaz, değişiklik ya da ilaveler yapamaz. Peyzaj Mimarı, kendi eserleri üzerindeki telif haklarını kötüye kullanamaz.
d) Peyzaj Mimarı, başka bir meslektaşı tarafından hazırlanmış bir plan veya projenin, herhangi bir mesleki hizmet sorumluluğunu üstlenmeden önce o meslektaşının iznini almak zorundadır.
e) Peyzaj Mimarı meslektaşlarının eserlerini ve çalışmalarını, tahkir edici olmadan, bilimsel veriler çerçevesinde dürüst, nesnel ve yapıcı olarak eleştirebilir. Kendi çalışmalarına yönelik bu tarz eleştirileri de hoşgörüyle karşılar.
f) Belli bir mesleki hizmetin başka peyzaj mimarı tarafından üstlenilmiş olduğunu veya bu konuda çalışma yapıldığını bilen ya da makul bir araştırma sonucu bunu öğrenebilecek durumda olan peyzaj mimarı, iş sahibinin kendisine aynı işi önermesi durumunda, bu teklifi ilgili meslektaşına bildirmek zorundadır.
g) Peyzaj Mimarı, başkasına ait peyzaj mimarlığı eserlerini kendine mâl edemez. Mesleki başarısını kendi çalışmaları üzerine kurar. Meslektaşlarını küçümseyerek ya da kötüleyerek kendini ön plana çıkaramaz. Meslektaşlarının hizmetlerine karşı, tutumunda mesleki saygıyı temel alır.
h) Her ne şartla olursa olsun, bir peyzaj mimarı başka bir peyzaj mimarı hakkında küçük düşürücü davranışlarda ve hakarete varan açıklamalarda bulunamaz. Bu açıklamaları basın yayın organları ya da başka araçlar ile topluma yayamaz.
ı) Peyzaj mimarı, meslektaşlarının mesleki ve özlük haklarını korur, kendisinin ya da başka bir peyzaj mimarının mesleki ve özlük haklarının ihlaline izin vermez. Engel olunamamışsa derhal Peyzaj Mimarları Odasına durumu bildirir.
i) Peyzaj Mimarları, Peyzaj Mimarları Odası`nın ve TMMOB`ye bağlı diğer meslek odalarının kamusal hizmet ve yarar üretilmesine, adil ve dürüst bir mesleki ortamın oluşturulmasına yönelik etkinliklerini sekteye uğratacak ve zayıflatacak, meslektaşlarının veya diğer meslek üyelerinin mesleki onur ve şerefini zedeleyecek faaliyetler içinde olamaz.
Peyzaj Mimarlarının İş Sahiplerine Karşı Yükümlülükleri
MADDE 6- Peyzaj Mimarı, iş sahipleriyle ilişkilerinde aşağıdaki esaslara uygun davranır;
a) Peyzaj mimarı üstlendiği iş veya hizmetin kapsamını, sorumluluklarını, ücretini, ödeme aşamaları ve iş ilişkilerinin sona erdirilmesi hakkında koşullarını iş sahibiyle yapacağı yazılı bir sözleşmeyle belirler. Peyzaj mimarı yapmış olduğu sözleşme şartlarına uymak, hizmetin kaliteli yürütülmesinde azami gayret ve iyi niyeti sarf etmekle yükümlüdür.
b) Peyzaj mimarı, iş sahibine verdiği peyzaj mimarlığı hizmetine ilişkin veya işle bağlantılı sırlarını iş sahibinin iznini almadan, ya da yasal gereklilik dışında açıklayamaz, kişisel çıkarları için kullanamaz.
c) Peyzaj mimarı, iş sahibine yanıltıcı bilgiler vererek veya işi olduğundan farklı göstererek onun bilgi eksikliğini kötüye kullanamaz. Kamu yararına aykırı olarak özel haklar ve ayrıcalıklar sağlama vaadinde bulunamaz ya da bu yolları bir iş alma aracı olarak kullanamaz.
d) Peyzaj mimarı, üstlendiği iş veya hizmetleri, eksiksiz ve meslek kuralları ve etiğine uygun hazırlamak, gereksiz gecikmelere yol açmadan tarafların anlaştıkları sözleşmede belirtilmiş olan süre içinde tamamlamak, hizmetiyle ilgili yazılı ve çizili belgeleri kesin, açık ve her türlü bilgiyi içerecek şekilde yürürlükte bulunan ilgili yasa ve mevzuata uygun olarak düzenlemekle yükümlüdür.
e) Peyzaj mimarı, iş sahibinin isteklerine saygı göstermeli, üstlendiği işlerin ve hizmetlerin ilerleyişi hakkında, özellikle kalite ve maliyet konusunda belirli sınırlamalar konulmuş olması halinde hizmetin kalite ve maliyetini etkileyebilecek konularla ilgili olarak iş sahibini bilgilendirmelidir. İş sahibinin onayı olmadan, projesinde herhangi bir arttırma ya da eksiltme yapamaz.
f) Peyzaj mimarı, işi almak için iş sahibine herhangi bir özendirici teklifte bulunamaz. İş sahibinden veya iş sahibinin bilgisi dahilinde ya da bilgisi dışında kayıt dışı gelir getirecek herhangi bir özendirici teklif veya ödemeyi kabul edemez.
g) Peyzaj tasarım ve planlama raporları ayrılmaz bir bütün olup, peyzaj mimarları raporlarında, geçmiş tasarım, planlama deneyim ve bilgilerine, farklı uzman kurum ve kuruluş görüşlerine kaynak göstererek başvurmak durumundadırlar. Raporlarında kaynak gösterilmeksizin bilgi aktarımı ya da intihal yapılması kabul edilemez.
Peyzaj Mimarlarının Mesleğine Karşı Yükümlülükleri
MADDE 7 – Peyzaj mimarı, mesleğine karşı kişisel yükümlülüklerinde aşağıdaki esaslara uygun davranır;
a) Peyzaj mimarı, mesleğin itibarını zedeleyecek her türlü tutum ve davranıştan kaçınmak zorundadır.
b) Peyzaj mimarı, mesleki faaliyetlerini bağımsızlık, tarafsızlık, gizlilik, dürüstlük, doğruluk ve adalet ilkeleri çerçevesinde yürütür. Mesleki sorumluluğu ile uyuşmayacak ve dürüstlüğünden kuşku uyandıracak davranışlardan kaçınır.
c) Peyzaj Mimarları, ister kamuda ister özel sektörde çalışıyor isterse de kamu adına planlama işlerini üstleniyor olsunlar, karar çevresine karşı mesleki bağımsızlıklarını sürdürmelidirler.
d) Peyzaj Mimarlığı, tasarım ilkelerine ve planlama esaslarına aykırı biçimde hazırlanan, plan ve projelerin ilgili organlarca onaylanmış olması, teknik bilgi ve birikimin mesleki ahlak ve değerlere aykırı biçimde kullanılamaması kuralını ortadan kaldırmaz.
e) Peyzaj Mimarları, yürüttükleri işlerinde işveren ve karar çevresinin eğilim ve isteklerine, işi veren idarenin yetki ve sorumluluğuna sığınamaz. Peyzaj Mimarları, plan ve projelerini bilimsel yöntemlerle kamusal yararlar, planlama ve tasarım esasları ve şehircilik ilkeleri açısından gerekçelendirmek yükümlülükleri bulunmaktadır. Planlama, tasarım ve uygulama ile ilgili konularda, siyasi karar çevresi seçmenlerine ne kadar sorumlu ise peyzaj mimarları da meslek topluluğuna, mesleğin tarihsel birikim ve deneyimine, kamusal ortama ve hepsinden de önemlisi gelecek kuşaklara karşı sorumlukları bulunmaktadır.
f) Peyzaj Mimarları, ister doğrudan mesleki uygulamanın içinde olsunlar isterse peyzaj mimarlığı mesleğinin öğretiminde görev alıyor olsunlar, mesleğinin toplumun gözündeki yerini, saygınlığını zedelemeye yönelik etkinlik ve davranış içinde olamazlar.
g) Peyzaj mimarlarının, doğrudan yer almadıkları bir tasarım, planlama ve uygulama sürecinin sonunda elde edilen plan ya da projeyi, -maddi çıkar sağlansın ya da sağlanmasın- mesleki yetkinlik belgelerini/diplomalarını kullandırarak imzalamaları meslek etiği ile bağdaşmaz.
h) Peyzaj mimarı, mesleğinden yasaklanan kişilerle mesleki ortaklık kuramaz, mesleğini onlarla birlikte icra edemez.
ı) Peyzaj mimarlığı mesleğini yürütenler, bilimsel verilerden yararlanmak ve gelişmeleri dikkatle izlemek ve mesleki çalışmaları sırasında bilimsel ve teknik gelişme ve birikimlere dayanmak zorundadırlar.
i) Peyzaj Mimarları, farklı uzmanlık alanları tarafından üretilen bilgi ve kararları (toprak, su, orman, jeolojik yapı verileri, iklim, koruma kararları vb.) planladıkları ve tasarımını yaptıkları alanlar çerçevesinde irdelemelidirler. Bu temel girdileri dikkate almaksızın karar üretilmesi mesleğin etik ve yasal kurallarına uymayacaktır.
j) Peyzaj Mimarı kamu yararı amaçlı tasarım ve planlama hizmetini yürütürken yasal sistemin kuralları ve koşulları içinde hareket etmek zorundadırlar. Peyzaj Mimarı üstlendiği işi yaparken ya da bu işi alırken, işin yasal kurallara uygunluğunu araştırmak, uygunsuzluk durumunda işvereni uyarmak ve Oda`ya haber vermek zorundadır. Peyzaj Mimarlarının kendi alanlarıyla ilgili yasal çerçeveyi doğru değerlendirme ve meslek etkinliğini bu çerçeve içinde geliştirme sorumlulukları bulunmaktadır.
k) Peyzaj mimarı, yasalarca kendisine verilmiş olan unvanlar dışında başka bir unvan kullanamaz.
Peyzaj Mimarlarının Meslek Odasına Karşı Yükümlülükleri
MADDE 8- Peyzaj mimarı, Peyzaj Mimarları Odasına karşı aşağıdaki yükümlülüklere uygun davranır;
a) Peyzaj mimarı, mesleğini uygularken toplum içinde meslek topluluğunun bir temsilcisi durumundadır ve yürürlükte bulunan meslek alanıyla ilgili bütün yasa, tüzük ve yönetmeliklere, mesleğin uygulanması konusundaki Oda kararlarına uymak zorundadır.
b) Peyzaj mimarı, yarışma sonucunda elde edilecek iş veya hizmetin kalite değerlendirmesinin veya seçilecek peyzaj mimarının mesleki nitelik değerlendirmesinin ön planda olmadığı anlaşılan ya da Oda yönetmeliklerine aykırı olduğu tespit edilen ve bu nedenlerle Oda tarafından itiraz edilmesine karar verilen ve itiraz edilmiş olmasına rağmen itirazı değerlendirilmeyen veya kabul edilmeyen bir tasarım yarışmasına danışman ve/veya asli-yedek jüri üyesi olarak katılamaz.
c) Peyzaj mimarı, sorumluluğunu üstlendiği mesleki görevi yürütürken iş sahibi kurum ve kuruluş tarafından kamu yararına aykırı yönlendirilmesi halinde, bu konuda karşılaştığı istek ve zorlamaları Peyzaj Mimarları Odasına bildirir.
d) Peyzaj Mimarları, ister doğrudan mesleki uygulamanın içinde olsunlar isterse peyzaj mimarlığı mesleğinin öğretiminde görev alıyor olsunlar, mesleğinin toplumun gözündeki yerini, saygınlığını zedelemeye yönelik etkinlik ve davranış içinde olamazlar.
e) Peyzaj Mimarları Odasının herhangi bir kurul ya da organında seçimle göreve gelen ya da görevlendirilen peyzaj mimarı, bu görevi yürüttüğü esnada yasa ve yönetmelikler ile genel kurul ve yönetim kurulu kararlarına uymak, harcamalarını genel kurullarda ve yönetim kurullarında kabul edilmiş bütçeye uygun şekilde ve belgeli olarak yapmak, tüm üyelere her konuda eşit davranmak, Oda organlarına aday olan üyelere eşit mesafede durmak, alt birimlerdeki organ seçimlerinde taraf olmamak ve seçimleri etkileyecek çalışmalarda bulunmamak, üst birim veya kurullara gönderilmesi gereken tüm bilgi, belge ve evrakın zamanında, tam ve eksiksiz olarak iletilmesini sağlamak zorundadır.
f) Peyzaj Mimarları, üstlendikleri planlama, tasarım, uygulama işlerine ilişkin bilgiyi (örnek olarak tasarım ve planlama işinin niteliği ve kapsamı, tasarımı yapılacak ve planlanacak alanın büyüklüğü vb.) Mesleki Denetim Uygulamasını yürüten organ olarak Meslek Odasından gizleyemezler.
Genel veya Yerel Yönetim Seçimlerde Aday Olan Peyzaj Mimarlarının Yükümlülükleri
MADDE 9- Peyzaj Mimarları Odasının herhangi bir organında seçimle göreve gelen Peyzaj Mimarı, bu görevi yürüttüğü esnada genel veya yerel yönetim seçimlerine aday olduğu taktirde Peyzaj Mimarları Odasındaki görevinden çekilmiş sayılır. Adaylık sürecinde ve seçildikten sonra Peyzaj Mimarları Odasındaki görevini propaganda aracı olarak kullanamaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
Yürürlük
MADDE 11- TMMOB Peyzaj Mimarları Odası 15.Dönem Olağan Genel Kurulunda kabul edilerek yürürlüğe girmiştir.
Yürütme
MADDE 12- Bu yönetmelik hükümlerini Peyzaj Mimarları Odası Yönetim Kurulu yürütür.